Khác nào lời thơ bi ai của thi hào Từ Dần đời Đường thuở nào:

Tam thế mưu thâm khai đế cơ,

Khả liên sương phụ dữ cô nhi.

Tội quy Thành Tế hoàng thiên hận,

Qua phạm minh quân vạn cổ bi.

Tây Tấn, khởi đầu bằng vương quyền bất chính, gánh trên vai biết bao nhiêu lỗi lầm, kế thừa tất cả những thói hư tật xấu của Đông Hán, Tam Quốc.

Tới những năm tháng cuối cùng của triều đại, đại hạ nghiêng, vạn sự khó bề cứu vãn, triều đình bất lực trước vận mệnh, trước trách nhiệm tái lập kỷ cương, giá trị và hệ thống cai trị cho đế chế. Ấy vậy mà:

Ai hay cao ngạo khinh người đời,

Vung binh gieo họa khắp nơi nơi.

Lịch sử đã không cho họ cơ hội. Gieo gió ắt gặt bão, lỗi lầm chồng chất, kết cục bi thương nào có thể tránh khỏi.

Người xuyên không đến vào thời khắc Tây Tấn suy tàn, điều duy nhất có thể làm chính là… sinh tồn.

______________________________

Sacombank: 0394518640, Nguyễn Tiến Đạt.